Ғылымдар Ағыбай батыр туралы
Аңыздың жалғасы PDF Басып шығару E-mail
16.07.2012 14:10

Аңыздың жалғасы

Қазіргі кезде елдің ескі өмірінен дерек беретін аңыз-әңгімелерді жинау, жариялау қарқын алып келеді. Мұның түпкі себебі тарихымыздың жабық жатқан беттерін, бұрын елеусіз қалып келген ұлт, тайпа, ру қайраткерлерін жұртшылыққа таныстыру ниетінен туса керек. Ұзақ ғасырлар бойында өзгеге тәуелді ел болғандығымыздан, өз тарихымызды зерттеуге мүмкіндік тумай келгендігі белгілі. Енді жариялылыққа жол ашылған кезде бұрын қалтарыста жатқан, көмескі тартқан көне деректерді қайта аршып алу қажеттігі кәміл. Ал осы тараптағы ізденістер мен жарияланымдар сипаты әрқилы екені маман тарихшы еместерге де айқын көрінеді.

Бұрыннан аты жазба деректерден белгілі адамдар, оқиғалар туралы қосымша мағлұмат беретін, түсініктерімізді байытатын, архивтік немесе ауызша айтылып келген аңыздарды  бірінші топта алып қарауға болады. Содай-ақ бұл уақытқа дейін аты-жөні көпшілікке бұлдыр, кейде мүлде белгісіз болып келгенімен, тарихқа берер дерегі мен керегі күмән туғызбайтын, нақтылығы, шындығы көңілге қонымды аңыздарды да осы топқа жатқызу ләзім. Бұлар бұған дейін қорытылған ойлар мен тұжырымдарға тың дәйектемелер қосады, тарихи ұғым аясын арттыра түседі. Ғылым өрісін кеңейтетін де, тың пікірлер ұсынуға негіз болатын да, бейнелеп айтсақ, осындай аз да болса, саз, қысқа да болса, нұсқа сөздер.

 

Жаңартылды 05.09.2012 10:29
Толығырақ...
 
Кенесары, Ағыбайлар бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың зерттелуі PDF Басып шығару E-mail
05.07.2012 06:31

Кенесары, Ағыбайлар бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың зерттелуі

Ұлт азаттығы жолында болған ең ауқымды да маңызды қозғалыстардың бірі Кенесары, Ағыбайлар бастаған қозғалыстардың ел тарихында алатын орны ерекше. Десек те, ХIХ ғасырдағы қазақ халқы басынан кешкен ең ірі оқиға болып табылатын бұл қозғалыстың тарихтағы орнын толық бере алдық па? Әдебиет тарихындағы ауқымын ғылыми тұрғыда түбегейлі зерттеп болдық па? ХХ ғасырда бұл тарихи уақиға жөнінде әдебиет және ғылымда қандай қадамдар жасалды? Міне осы бағытта атаулы ғылыми мақадада ой қозғап, пікір білдірмекпіз.

Жаңартылды 05.09.2012 10:29
Толығырақ...
 
Жеңіс Қашқынов PDF Басып шығару E-mail
28.06.2012 09:32

Ағыбай батыр

Жезқазған облысының Ұлытау өңірінде дүниеге келген әке-шешесінен екі жасында айырылады. Әкесі Қоңырбай әйгілі батыр. Шешесі Қойсана да текті жерден шыққан. Атақты Наймантай батырдың немересі Байғозының қызы. Байғозы батыр Абылайханның ту ұстаушысы, сенімді серігі болған.

Патшаның елді қырып-жоятын отаршылдық саясатын Ағыбай жас кезінен көріп өсті. Дұшпанға деген кегі тұла бойында жанартаудай атқылауға шақ тұрды. Осындай әделітсіздік оны ерте есейтті. Ағыбай он үш жасында атқа қонды.

 

Жаңартылды 05.09.2012 10:30
Толығырақ...
 
Әдебиеттегі Ағыбай образы және оның Кенесары, Наурызбай тұлғаларымен тұтастығы PDF Басып шығару E-mail
14.06.2012 15:23

Қазақ әдебиеті тарихында батырлар бейнесі қалыптасқан ауқымды тақырыптардың бірі. Сонау ауыз әдебиетіміздегі аңыз-әңгімелерден, ертегілерден, жыр-дастандардан бастау алатын батырлар тұлғасы жалғасқан ғасырлар тізбегінде көлемделіп, әдебиетте орныға түсетіндігін айқын аңғаруымызға болады. Арғысы Алпамыс, Қобыланды, Ер Тарғын жырларынан бастап, бергісі ХVІІІ ғасыр батырлары – Наурызбай, Ағыбай, Бұғыбай сияқты тұлаларға арналған әдеби мұраларымыз бұл тақырыптың өміршеңдігін және дамып, қалыптаса түсетіндігін көрсетеді. Сонымен қатар уақыт болжамы бізге жақындаған сайын аталмыш тақырыптың тарихи мәні айқындала түсетіндігі даусыз. Әдебиет тарихының қай кезеңінде болмасын батырлар образы өздері өмір сүрген ортадағы ірі оқиғаларға, басқа да айтулы тұлғаларға байланысты ашылып отырады. Айналасындағы тарихи тұлғалардан бөліп алып, кез келген жеке батырлар бейнесін ашып көрсету мүмкін емес. Сондықтан оларды байланыстыра зерттеуіміз заңдылықты қадам болып саналады. Бұл жөнінде Мұхтар Әуезов, Сәкен Сейфуллин бастаған қазақ ғалымдарының шұрайлы тұжырымдамасында айтылған болатын.

 

Жаңартылды 05.09.2012 10:30
Толығырақ...
 
Аты аңызға айналған Ақжолтай Ағыбай батыр PDF Басып шығару E-mail
07.06.2012 12:26

Аты аңызға айналған Ақжолтай Ағыбай батыр

Қазақ елі тарихында көзге түскен қаһарман тұлғалар аз болмаған. Өткенімізге көз жүгіртсек, ел бірлігін сақтаған кемеңгер билерді, ел қорғаған батырларды, халқын даналықпен басқарған хандарды тани түсеміз. Осыған орай халық аузында «Елді елге ер теңейді» деген сөз бар.

Кешегі өткен кеңестік заман идеологтары қазақтың тарихи тұлғаларының есімдерін айтқызбауға ұмтылды. Бұл түсінікті де. Өйткені, Абылай, Кенесары туралы аңыз-әңгімелердің көбінде ел тарихы, халықтың еркіндікке ұмтылысы, жер үшін соғысқан азаттық күресі – барлығы да ел тарихын баяндайды. Қазақты толық отарлап, «біртұтас Кеңес халқын» жасамақ болған Ресей тарихшыларына бұл бағыт аса қауіпті деп есептелді. Тарихи тұлғаларды жаңғырту арқылы қауіптен халықтың тарихи санасы да оянады деген қауіптен үрейленді.

Жаңартылды 05.09.2012 10:31
Толығырақ...
 
<< Бірінші < Алдыңғы 1 2 Келесі > Соңғы >>

1 мен 2 беттер
, Powered by Joomla! and designed by SiteGround web hosting